Βιοψία και άλλες επεμβατικές πράξεις στο μαστό

Η βιοψία αποτελεί μέρος της διερεύνησης των απεικονιστικών ευρημάτων στο μαστό. Πράγματι, τα ευρήματα μπορεί να μην είναι ξεκάθαρα καλοήθη ή κακοήθη. Τις περισσότερες φορές τα ευρήματα αντιστοιχούν σε καλοήθη παθολογία, απλά δεν αναδεικνύεται με τα τυπικά χαρακτηριστικά της. Tο ότι χρειάζεται να γίνει βιοψία λοιπόν, δε σημαίνει ότι το εύρημα αφορά οπωσδήποτε κακοήθεια. Σε περίπτωση ύποπτου ευρήματος είναι προτιμότερο να γίνεται βιοψία παρά απλώς παρακολούθηση διαφορετικά δεν έχει νόημα η διάγνωση καρκίνου μαστού σε αρχικό στάδιο. Στην “Απεικόνιση Μαστού” διενεργούμε • παρακέντηση με λεπτή βελόνη - FNA (fine needle aspiration) • υπερηχογραφικά καθοδηγούμενη μικροβιοψία μαστού - core biopsy • τοποθέτηση αγκίστρου - needle localization Έχουμε την υποδομή για στερεοτακτική βιοψία μαστού - stereotactic biopsy.

Παρακέντηση με λεπτή βελόνη - FNA (fine needle aspiration)

Είναι η απλούστερη επεμβατική μέθοδος. Εισάγεται με απειονιστική καθοδήγηση  λεπτή βελόνη εντός του ευρήματος και αναρροφάται το περιεχόμενο, το οποίο μπορεί να δοθεί για κυτταρολογικό έλεγχο και/ή καλλιέργεια σε υποψία φλεγμονής. Είναι γρήγορη και είναι πολύ καλά ανεκτή χωρίς αναισθησία, μάλιστα πονά λιγότερο απ’ ότι η αιμοληψία ή η ίδια η διαδικασία της τοπικής αναισθησίας, αν ζητήσετε να γίνει. Η μέθοδος εφαρμόζεται • σε κύστεις για ανακούφιση από τα συμπτώματα πχ δυσφορία, ευαισθησία, αίσθημα καύσου - συνήθως το ζητά η εξεταζομένη • αν μια “κύστη” δεν έχει τυπική υπερηχογραφική απεικόνιση • σε απόστημα για πιο αποτελεσματική η θεραπεία • σε υπερηχογραφικά ύποπτους λεμφαδένες Σε ύποπτες μάζες διενεργείται πλέον η μικροβιοψία. Προετοιμασία Δε χρειάζεται ιδιαίτερη προετοιμασία. Όπως και στη μαστογραφία, φορέστε ρούχα κατάλληλα ώστε να μπορείτε να ξεντυθείτε εύκολα μόνο από τη μέση και πάνω και μη χρησιμοποιήσετε αποσμητικό. Αν έρχεστε πρώτη φορά, ενημερώστε μας αν είστε έγκυος, αν θηλάζετε, αν έχετε κάνει πλαστικές επεμβάσεις και αν παίρνετε φαρμακευτική αγωγή. Επίσης φέρτε μας τον απεικονιστικό έλεγχο όπου αναδεικνύεται το προς παρακέντηση εύρημα. Αν ξαναέρχεστε πείτε μας αν άλλαξε κάτι από την τελευταία επίσκεψή σας. 

Υπερηχογραφικά καθοδηγούμενη μικροβιοψία μαστού - core biopsy

Είναι συνηθισμένη πρακτική σε Ευρώπη και Αμερική και έχει αντικαταστήσει την FNA γιατί η ποσότητα του

ιστού που συλλέγεται είναι μεγαλύτερη και το αποτέλεσμα αξιόπιστο.

• είναι γρήγορη, απαιτείται μόνο τοπική αναισθησία. • η τομή είναι μικρή, μήκους μισό εκατοστό περίπου. • δεν απαιτείται νοσηλεία. • πολύ πιο ανεκτή από την εξεταζόμενη και χωρίς παραμόρφωση του μαστού αν χρειαστεί επανάληψη γι΄άλλο εύρημα στο ίδιο ή στον άλλο μαστό. • σπουδαίο πλεονέκτημα αποτελεί ότι διαταράσσει ελάχιστα την αρχιτεκτονική του μαστού. Η διαταραχή αρχιτεκτονικής, που είναι συνιθισμένη μετά από χειρουργική επέμβαση, καθιστά δύσκολη την ερμηνεία μελλοντικών μαστογραφιών με αποτέλεσμα να χρειάζεται συμπληρωματικός απεικονιστικός έλεγχος, πιο στενή παρακολούθηση ίσως και βιοψία. Επίσης καθίσταται δυσκολότερη η ανίχνευση μικρών κακοήθων βλαβών στην περιοχή αυτή. • σε περίπτωση κακοήθειας αποτελεί άριστη τεχνική για τη σωστή επιλογή της φαρμακευτικής αγωγής όπως αναφέρεται πιο κάτω: Ανάλογα με το αποτέλεσμα • αν είναι καλόηθες, έχει αποφευχθεί μια χειρουργική επέμβαση που θα είχε αμφίβολο κοσμητικό αποτέλεσμα αν το ύποπτο εύρημα ήταν μεγάλο ή υπήρχαν πολλά ευρήματα στο μαστό. Αυτό είναι ιδιαίτερης σημασίας σε νέα γυναίκα και σε μικρό μαστό. • αν είναι κακόηθες, καθορίζει την χειρουργική αντιμετώπιση, αλλά και τη φαρμακευτική αγωγή που συνήθως απαιτείται πριν ή μετά τη χειρουργική αφαίρεση της βλάβης ώστε να μειωθεί η πιθανότητα υποτροπής, ιδίως αν η νόσος διαγιγνώσκεται σε προχωρημένο στάδιο. Με τις συνηθισμένες μεθόδους, η επιλογή της αγωγής αυτής καθοριζόταν στο εργαστήριο από την ιστολογική μελέτη της βλάβης μετά τη χειρουργική αφαίρεσή της. Στην πράξη όμως, όταν η φαρμακευτική αγωγή χορηγείται στην ασθενή, η αποτελεσματικότητα της αγωγής μπορεί να μην είναι η αναμενόμενη από αυτή στο εργαστήριο. Επίσης μπορεί να υπάρχουν πολλές επιλογές για τη φαρμακευτική αγωγή και πρέπει να επιλεγεί η βέλτιστη. Αυτό όμως δεν είναι δυνατό αφού η βλάβη έχει ήδη αφαιρεθεί. Με τη σύγχρονη τεχνική επιλογής της κατάλληλης αγωγής δεν αφαιρείται από την αρχή η βλάβη αλλά   γίνεται μικροβιοψία. Τα τεμάχια της μικροβιοψίας μελετώνται για την επιλογή της κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής όπως και προτού. Στη συνέχεια χορηγείται η αγωγή αλλά τώρα είναι δυνατός ο έλεγχος της απόκρισης της βλάβης απεικονιστικά, με μαστογραφία, υπέρηχο ή MRI, μέσα στην ασθενή. Αν μικραίνει τότε είναι αποτελεσματική και προχωρούμε σε χειρουργική αφαίρεση και μάλιστα σε μικρότερη έκταση, αν όχι επιλέγουμε άλλη αγωγή με βάση τα αποτελέσματα της μικροβιοψίας και ελέγχουμε την απόκριση σε αυτή. Με αυτό τον τρόπο προλαμβάνουμε υποτροπή σε περίπτωση μη επαρκούς απόκρισης στην θεραπεία. Όπως αναφέραμε, αν γίνει πρώτα το χειρουργείο και η βλάβη αφαιρεθεί δεν υπάρχει τρόπος παρακολούθησης άρα ούτε μπορούμε να διαπιστώσουμε την αποτελεσματικότητα της θεραπείας ΜΕΣΑ στον οργανισμό της ασθενούς. Τεχνική μικροβιοψίας μαστού Γίνεται ύπτια και ανάλογα με την περιοχή της βιοψίας θα γυρίσετε λίγο προς το ένα πλάγιο. Μετά   την αποστείρωση και τοπική αναισθησία γίνεται μικρή τομή και εισάγεται ειδική λεπτή βελόνη βιοψίας και λαμβάνονται ιστοτεμάχια από τις απεικονιστικά πιο ύποπτες περιοχές της βλάβης. Συνήθως τα τεμάχια της βιοψίας είναι 3-5 αλλά θα τρυπηθείτε μόνο μια φορά. Επειδή η τομή στο δέρμα είναι μικρή δε χρειάζεται χειρουργική ραφή, τοποθετούμε μόνο ειδικές μικρές αυτοκόλλητες ταινίες. Η όλη διαδικασία διαρκεί μισή ώρα ως τρία τέταρτα μαζί με την προετοιμασία. Η ίδια η βιοψία διαρκεί τρία με πέντε λεπτά. Τα δείγματα εξετάζονται από εξειδικευμένο παθολογοανατόμο, τα αποτελέσματα συσχετίζονται με τα απεικονιστικά ευρήματα και τέλος σας ενημερώνουμε. Σε περίπτωση κακοήθειας μπορεί να γίνει ανοσοιστοχημικός έλεγχος ώστε να επιλεγεί η κατάλληλη συμπληρωματική φαρμακευτική αγωγή.   Προετοιμασία - προφυλάξεις • Αν έρχεστε πρώτη φορά, ενημερώστε μας αν είστε έγκυος, αν θηλάζετε, αν έχετε κάνει πλαστικές επεμβάσεις και αν παίρνετε φαρμακευτική αγωγή. Επίσης φέρτε μας τον απεικονιστικό έλεγχο όπου αναδεικνύεται το προς παρακέντηση εύρημα.  • Όπως και στη μαστογραφία, φορέστε ρούχα κατάλληλα ώστε να μπορείτε να ξεντυθείτε εύκολα μόνο από τη μέση και πάνω και μη χρησιμοποιήσετε αποσμητικό. Επίσης να φορέσετε στηθόδεσμο που εφαρμόζει καλά, ούτε χαλαρό - ούτε σφιχτό και κοιμηθείτε με αυτόν το ίδιο βράδυ. • Αν είστε σε θηλασμό συνιστάται πρώτα ο γυναικολόγος σας να τον σταματήσει και να σας δώσει οδηγίες πότε να ξαναρχίσετε. • Αν παίρνετε αντιπηκτική αγωγή εκτός από κλοπιδογρέλη - Plavix - δε χρειάζεται κάποια ειδική προετοιμασία. Παρόλ΄αυτά, όπως και όταν παίρνετε Plavix,  συνιστούμε να ενημερώσετε τον γιατρό σας νωρίτερα ότι πρόκειται να κάνετε βιοψία. Μπορεί να ζητήσει τροποποίηση της αγωγής σας δυο - τρεις μέρες πριν.          Προέλευση: Anticoagulation and Bleeding Risk After Core Needle Biopsy AJR 2008; 191:1194–1197   Οδηγίες για μετά τη βιοψία • Αν και η τομή είναι μικρή, όπως και μετά από κάθε επέμβαση μπορείτε να ελαττώσετε το οίδημα και τις μελανιές βάζοντας στην περιοχή της τομής μια παγοκύστη τυλιγμένη με πετσέτα. Η παγοκύστη δεν πρέπει να ακουμπά στο δέρμα προς αποφυγή κρυοπαγήματος. Εφαρμόζετε την παγοκύστη 20 λεπτά κάθε ώρα για 6-8 ώρες. Η παγοκύστη γίνεται εύκολα ρίχνοντας νερό και οινόπνευμα με αναλογία 3:1 σε μια μικρή σακούλα τροφίμων και στη συνέχεια τη βάζετε στην κατάψυξη για μιά ώρα. Θα σας βοηθήσει και το πιο κάτω κλιπ από το youtube. Τυχόν μώλωπες θα φύγουν σε 7-10 ημέρες το πολύ. • Μπορεί να πονάτε λίγο στην περιοχή για τις επόμενες τρεις ημέρες. Τότε μπορείτε να πάρετε Apotel, Depon, Panadol που περιέχουν παρακεταμόλη. Για να αποφύγετε μώλωπες μη πάρετε ασπιρίνη ή μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη. • Μετά τη βιοψία μπορείτε να επιστρέψετε αμέσως στις συνήθειές σας εκτός από τις πολύ εργώδεις όπως άθληση, καθάρισμα - αυτές δυο μέρες μετά. • Κρατείστε την περιοχή στεγνή για μια ημέρα. • Μη κολυμπήσετε και μη μπείτε σε μπανιέρα για μια εβδομάδα για να μη μολυνθεί η τομή. Μπορείτε βεβαίως να κάνετε ντους  χωρίς να τρίψετε τις μικρές αυτοκόλλητες προστατευτικές ταινίες που τοποθετήσαμε στην τομή της βιοψίας. Μη τις βγάλετε, θα ξεκολλήσουν από μόνες τους σε μια εβδομάδα περίπου. Τοποθέτηση αγκίστρου Αν τα αποτελέσματα της καθοδηγούμενης βιοψίας υποδεικνύουν τη χειρουργική αφαίρεση ενός ευρήματος που δε ψηλαφάται, τότε γίνεται η τοποθέτηση αγκίστρου λίγο πριν το χειρουργείο. Το άγκιστρο έχει σκοπό να καθοδηγήσει το χειρουργό για την αφαίρεση του σωστού τμήματος του μαστού. Υπάρχουν δυο είδη αγκίστρων, τα απλά και τα επανατοποθετούμενα. Στα πρώτα μπορεί να γίνει μόνο μια προσπάθεια τοποθέτησης ενώ τα δεύτερα σε περίπτωση απόκλισης από τη βλάβη μπορούν να επανατοποθετηθούν πιο κοντά. Χρησιμοποιούμε επανατοποθετούμενα άγκιστρα, όλα είναι μιας χρήσης. Προετοιμασία όπως στην FNA. Τεχνική Καταρχάς καθορίζεται ακριβώς η θέση του ευρήματος στο μαστό με τη βοήθεια του μαστογράφου ή υπερήχου, ανάλογα με την περίπτωση. Μετά τοπική αναισθησία εισάγεται λεπτή κοίλη βελόνη οδηγός που περιέχει το άγκιστρο και προωθείται με απεικονιστικό έλεγχο μέσα στο μαστό. Όταν η βελόνη φτάσει στη σωστή θέση, αφαιρείται και το άγκιστρο εκπτύσσεται σαν έλασμα μέσα στο μαστό. Η σωστή θέση του αγκίστρου επιβεβαιώνεται απεικονιστικά. Το άγκιστρο παραμένει στη θέση του μέχρι το χειρουργείο όπου και αφαιρείται μαζί με το προς βιοψία τμήμα του μαστού. Η τοποθέτηση αγκίστρου γίνεται στο εργαστήριό μας και διαρκεί συνήθως τρία τέταρτα μαζί με την προετοιμασία. Στερεοτακτική βιοψία Αν το προς βιοψία εύρημα στη μαστογραφία δεν αναδεικνύεται υπερηχογραφικά όπως στην περίπτωση ύποπτων τιτανώσεων, τότε γίνεται στερεοτακτική βιοψία. Αναφέρεται η μέθοδος αυτή ενημερωτικά, δεν είναι ακόμη διαθέσιμη στην Απεικόνιση Μαστού. Θα την προμηθευτούμε ανάλογα με τη ζήτηση. Κι εδώ γίνεται μια μόνο μικρή τομή αλλά η τεχνική είναι πιο σύνθετη από την υπερηχογραφικά καθοδηγούμενη βιοψία. Προετοιμασία και οδηγίες μετά τη βιοψία Είναι οι ίδιες με την υπερηχογραφικά καθοδηγούμενη βιοψία.