Μέθοδοι απεικόνισης μαστού Οι πιο συχνές μέθοδοι απεικόνισης μαστού είναι η μαστογραφία, ο υπερηχογραφικός έλεγχος και ο έλεγχος με μαγνητική τομογραφία. Κάθε απεικονιστική μέθοδος δεν υπερτερεί της άλλης και ούτε την αντικαθιστά. Η μια συμπληρώνει την άλλη, καθεμία έχει τις ενδείξεις της γιαυτό και πρέπει να γίνονται με μια λογική σειρά ανάλογα με τα ευρήματα σε κάθε περίπτωση. Τα αποτελέσματα από αυτές τις εξετάσεις συγκεντρώνονται και αξιολογούνται από κατάλληλα εκπαιδευμένο ακτινοδιαγνώστη. Αναλυτικότερα, η μαστογραφία είναι η βασική και η μόνη απεικονιστική μέθοδος που αποδεδειγμένα έχει μειώσει τη θνητότητα από τον καρκίνο μαστού. Πλεονεκτεί από τον υπερηχογραφικό έλεγχο στο ότι μπορεί να αναδείξει κακοήθειες πριν γίνουν διηθητικές γιατί μπορεί και αναδεικνύει τιτανώσεις. Η ευαισθησία της στην ανάδειξη κακοήθειας ποικίλει ανάλογα με το μαστό, μπορεί να είναι χαμηλή ως 45% σε πυκνό μαστό. Τότε χρειάζεται συμπληρωματικός έλεγχος συνήθως με υπέρηχο. Ο υπερηχογραφικός έλεγχος εκτιμά πολύ καλύτερα τον πυκνό μαστό και χαρακτηρίζει πιο σίγουρα από τη μαστογραφία τις μάζες σε καλοήθεις-κακοήθεις. Μειονεκτεί στο ότι έχει αρκετά ψευδώς θετικά ευρήματα. Η MRI μαστογραφία έχει πολύ μεγαλύτερη ευαισθησία από τις προηγούμενες μεθόδους για μάζες. Έχει όμως πολλά ψευδώς θετικά ευρήματα, συχνά χρειάζεται να γίνει συμπληρωματικός έλεγχος με υπέρηχο (second look ultrasound) και πιθανώς βιοψία. Παρά την ψηλή ευαισθησία υπάρχουν χαμηλού βαθμού κακοήθειες που αναδεικνύονται καλύτερα στη μαστογραφία απ΄ό,τι σε MRI και υπέρηχο. Ο ακτινοδιαγνώστης μαστού γνωρίζει τα υπέρ και τα κατά κάθε απεικονιστικής μεθόδου και επιλέγει την καλύτερη για κάθε εξεταζόμενη και για κάθε εύρημα που διερευνά. Στην πράξη για τον περιοδικό έλεγχο πολύ καλά αποτελέσματα δίνει ο συνδυασμός μαστογραφίας με υπέρηχο. Σε περιπτώσεις υψηλού κινδύνου συνιστάται μαστογραφία και έλεγχος με MRI. Γνωμάτευση κατά BIRADS (Breast Imaging Reporting and Data System) Σε κάθε εξέταση ο ακτινοδιαγνώστης εκτιμά την πιθανότητα να υπάρχει κακοήθεια στο μαστό και την αναγράφει στη γνωμάτευση με συγκεκριμένους κανόνες ώστε να είναι κατανοητή και από άλλους γιατρούς. Ο τρόπος αυτός περιγράφεται στο σύστημα BIRADS και στη γνωμάτευση αναγράφεται: Η εξέταση γνωματεύεται κατά BIRADS x, όπου x ένας αριθμός από το ένα ως έξι όπως πιο κάτω. Είναι κανόνες για την περιγραφή των ευρημάτων και του συμπεράσματος στη μαστογραφία, υπερηχογραφικό έλεγχο και έλεγχο MRI του μαστού. Οι κανόνες έχουν εκπονηθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες, είναι οι πιο διαδεδομένοι και υπάρχει όμοιο ευρωπαϊκό αντίστοιχο: R (από το Radiology). Στην “Απεικόνιση Μαστού” οι γνωματεύσεις γίνονται κατά BIRADS. Όσον αφορά το συμπέρασμα μιας εξέτασης ο ακτινοδιαγνώστης εκτιμά την πιθανότητα να υπάρχει κακοήθεια στο μαστό και την αναγράφει στη γνωμάτευση με κανόνες ώστε να είναι κατανοητή και από άλλους γιατρούς. BIRADS 0  Εξέταση για την οποία συνιστάται περαιτέρω απεικονιστικός έλεγχος προτού γνωματευτεί. BIRADS 1 Εξέταση αρνητική για παθολογικά ευρήματα. Συνιστάται ετήσιος προληπτικός έλεγχος. BIRADS 2 Εξέταση με καλόηθες εύρημα. Συνιστάται ετήσιος προληπτικός έλεγχος. BIRADS 3  Εξέταση με ευρήματα πιθανώς καλοήθη (>98%) και γι’ αυτό συνιστάται παρακολούθηση - επανέλεγχος μετά 6 μήνες για αποκλεισμό κακοήθους εξεργασίας. BIRADS 4  Εξέταση με ύποπτο εύρημα για το οποίο συνιστάται βιοψία. Υποδιαιρείται σε 4a, 4b και 4c σε χαμηλή, ενδιάμεση και αυξημένη υποψία για κακοήθεια. BIRADS 5 Εξέταση με εύρημα σχεδόν βέβαιο για κακοήθεια (>95%). Η βιοψία είναι απαραίτητη. BIRADS 6  Γνωστή κακοήθεια, όταν γίνεται απεικόνιση πριν την οριστική - χειρουργική αφαίρεση πχ για τον έλεγχο της αποτελεσματικότητας της προεγχειρητικής χημειοθεραπείας. Εδώ δε χρειάζεται να γίνει βιοψία. ΔΕΝ χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις που υπάρχουν επιπλέον ευρήματα εκτός της γνωστής κακοήθειας και πρέπει να γίνει εκτίμηση και αυτών. Διερεύνηση των ευρημάτων Για τα ευρήματα που ο εξειδικευμένος ακτινοδιαγνώστης αποφασίζει ότι έχουν καλοήθη χαρακτηριστικά δε γίνεται περαιτέρω διερεύνηση και επανελέγχονται στον επόμενο μαστογραφικό έλεγχο. Τα υπόλοιπα θεωρούνται ύποπτα και γίνεται περαιτέρω απεικονιστικός έλεγχος ή και βιοψία, παρότι τα περισσότερα αποδεικνύονται καλοήθη. Ο πιο συχνός τρόπος που γίνεται η διερεύνηση απεικονίζεται στο πιο κάτω διάγραμμα. Ο ακτινοδιαγνώστης μαστού γνωρίζει τα υπέρ και τα κατά κάθε απεικονιστικής μεθόδου και επιλέγει την καλύτερη για κάθε εξεταζόμενη και για κάθε εύρημα που διερευνά. Όπως φαίνεται και στο διάγραμμα, μέρος της διερεύνησης αποτελεί και η βιοψία του ευρήματος που πλέον γίνεται απεικονιστικά καθοδηγούμενη, συνήθως με υπέρηχο.