Ψηφιακή μαστογραφία

Η μαστογραφία ανάλογα με την τεχνολογία λήψης διακρίνεται σε αναλογική και ψηφιακή. Η ψηφιοποιημένη είναι κι αυτή αναλογική, η διαδικασία είναι παρόμοια με αυτή που κάνουμε με τις φωτογραφίες που έχουμε σε φιλμ και τις “περνάμε” στον υπολογιστή. Ανάλογα με τον σκοπό η μαστογραφία διακρίνεται σε προληπτικού ελέγχου και διαγνωστική. Στην αναλογική μαστογραφία οι ακτίνες Χ προσπίπτουν σε ακτινοευαίσθητο φιλμ αφού περάσουν μέσα από το μαστό. Στη συνέχεια το φιλμ επεξεργάζεται ώστε να γίνει ορατή η εικόνα, διαδικασία όμοια με την εμφάνιση του φωτογραφικού φιλμ. Στην ψηφιοποιημένη μαστογραφία η πιο πάνω αναλογική εικόνα αποτυπώνεται σε ειδική επιφάνεια που στη συνέχεια σαρώνεται ηλεκτρονικά και η εικόνα αποθηκεύεται σε υπολογιστή. Τέλος, επεξεργάζεται με ειδικούς αλγόριθμους για να αναδειχθούν καλύτερα δύσκολες περιοχές όπως κοντά στο δέρμα. Μειονέκτημα εδώ είναι ότι η όλη αυτή διαδικασία εισάγει θόρυβο στην εικόνα και συχνά είναι κοκκώδης. Τότε οι τιτανώσεις είναι δύσκολο να αναδειχθούν και αν αναδειχθούν μπορεί να είναι δύσκολο να εκτιμηθούν. Επίσης η δόση ακτινοβολίας παραμένει η ίδια με την αναλογική. Στην ψηφιακή μαστογραφία η εικόνα αποτυπώνεται απευθείας σε ειδικό αισθητήρα ακτίνων Χ με τη μικρότερη δόση ακτινοβολίας και τον ελάχιστο δυνατό θόρυβο. Στη συνέχεια η εικόνα επεξεργάζεται με αλγόριθμους που έχουν πολύ καλύτερη απόδοση από την ψηφιοποιημένη λόγω της αμιγώς ψηφιακής και χωρίς θόρυβο αρχικής πληροφορίας. Παρόλο που η δόση είναι μικρότερη, οι πυκνοί μαστοί και οι τιτανώσεις αναδεικνύονται καλύτερα όπως και οι βλάβες σε δύσκολες περιοχές πχ κοντά στο δέρμα. Τέλος λόγω της καλύτερης ποιότητας της εικόνας μπορεί να χρησιμοποιηθεί λογισμικό αυτόματης ανίχνευσης βλαβών (CAD - Computer Aided Detection). Η ψηφιακή μαστογραφία υπερτερεί της αναλογικής σε διαγνωστική αξία στις νεώτερες γυναίκες και στις γυναίκες με πυκνό μαστό. Προέλευση  Diagnostic Performance of Digital versus Film Mammography for Breast-Cancer Screening Etta D. Pisano, M.D., N Engl J Med 2005; 353:1773-1783

Πως μπορούμε να διακρίνουμε αν η μαστογραφία είναι ψηφιοποιημένη ή ψηφιακή;

Αυτή είναι μια συχνή ερώτηση ! Αν είχαμε στη διάθεσή μας μια ψηφιακή και μια ψηφιοποιημένη μαστογραφία του ίδιου μαστού, θα ξεχωρίζαμε εύκολα την ψηφιακή λόγω της ευκρινούς, χωρίς θόρυβο εικόνας. Στην πράξη όμως αυτό δε γίνεται και είναι δύσκολο για την εξεταζόμενη να καταλάβει τη διαφορά. Αυτό γιατί  η ψηφιακή και η ψηφιοποιημένη μαστογραφία έχουν ένα κοινό τμήμα της όλης διαδικασίας, επεξεργάζονται από όμοιους αλγόριθμους. Μπορούμε όμως εύκολα να διακρίνουμε την ψηφιακή από την ψηφιοποιημένη μαστογραφία κατά τη λήψη παρατηρώντας το χειριστή του μαστογράφου: Η αναλογική και η ψηφιοποιημένη μαστογραφία χρειάζονται φιλμ και ο χειριστής πρέπει να τοποθετεί μια κασέτα κάτω από μαστό πριν από κάθε λήψη, όπως φαίνεται στην εικόνα δεξιά. Η κασέτα είναι μια λεπτή τετράγωνη θήκη που περιέχει το φιλμ. Αντιθέτως η ψηφιακή δε χρειάζεται φιλμ και η εξεταζόμενη δε θα δει το χειριστή να τοποθετεί κασέτα πριν από κάθε λήψη. Στην Απεικόνιση Μαστού ο μαστογράφος είναι αμιγώς ψηφιακός. Πότε γίνεται Η μαστογραφία είναι προτιμότερο να γίνεται στις πρώτες δυο εβδομάδες του κύκλου γιατί ο μαστός είναι λιγότερο πυκνός και λιγότερο ευαίσθητος στη συμπίεση. Επίσης τότε είναι μικρή η πιθανότητα να υπάρχει εγκυμοσύνη. Στην εμμηνόπαυση η μαστογραφία μπορεί να γίνει οποιαδήποτε ημέρα. Προετοιμασία • Βεβαιωθείτε ότι δεν είστε έγκυος. • Φορέστε ρούχα κατάλληλα ώστε να μπορείτε να ξεντυθείτε εύκολα μόνο από τη μέση και πάνω (δεν είναι βολικό το μονοκόμματο ή ριχτό ένδυμα). • Επίσης μη φορέσετε κοσμήματα γιατί θα χρειαστεί να τα αφαιρέσετε • Μη χρησιμοποιήσετε καλλυντικά ή αποσμητικό πριν την εξέταση γιατί απεικονίζονται στη μαστογραφία και προκαλούν διαγνωστικά προβλήματα. Αν έχετε βάλει, ζητείστε μαντηλάκι για να τα αφαιρέσετε. Φέρτε τα όμως μαζί, μετά την εξέταση μπορείτε να τα χρησιμοποιήσετε όπως συνήθως. • Μικρές βλάβες μπορούν να αναδειχθούν νωρίτερα από τη σύγκριση με τις παλαιότερες μαστογραφίες, γιαυτό είναι πολύ σημαντικό να φέρνετε μαζί τις προηγούμενες μαστογραφίες καθώς κι άλλο απεικονιστικό έλεγχο μαστού πχ υπερηχογράφημα ή MRI.  Πολύ χρήσιμος είναι ο απεικονιστικός έλεγχος από 2 ως 5 χρόνια πριν. • Αν έχει γίνει χειρουργική επέμβαση καλό είναι να έχετε μαζί απεικονιστικό έλεγχο πριν και μετά την επέμβαση, όμοια αν προηγήθηκε ακτινοβολία καθώς και το αποτέλεσμα της βιοψίας. Πριν τη μαστογραφία - προφυλάξεις • Ενημερώστε για τυχόν εγκυμοσύνη, ώστε να μην εκτεθείτε άσκοπα σε ακτινοβολία. • Πριν τη μαστογραφία θα γίνει λήψη ιστορικού. Αναφέρετε τυχόν συμπτώματα από το μαστό όπως ένα ψηλαφητό εύρημα: όζος, βαθούλωμα στο δέρμα, αλλαγή στην υφή του δέρματος, “φλέβες” που τώρα φαίνονται μεγαλύτερες. Άλλα μπορεί να είναι έκκριμα από τη θηλή, εισολκή της θηλής που δεν υπήρχε πριν και μάλιστα από τη μια μόνο μεριά. Επίσης ενημερώστε μας για το ατομικό ιστορικό ιδίως για προηγούμενες επεμβάσεις και τις πλαστικές, φαρμακευτική αγωγή και για το οικογενειακό ιστορικό. Τεχνική λήψης Υπάρχουν δυο τεχνικές λήψης μαστογραφίας ανάλογα με τον σκοπό. Η πρώτη αφορά τον προληπτικό έλεγχο με σκοπό να αναδειχθεί πιθανή βλάβη σε εξεταζόμενη χωρίς συμπτώματα. Στην τεχνική αυτή γίνονται συνήθως τέσσερις λήψεις. Στη δεύτερη τεχνική γίνεται η λεγόμενη διαγνωστική μαστογραφία και έχει σαν σκοπό την καλύτερη ανάδειξη του ευρήματος για τον καθορισμό των χαρακτηριστικών του και της θέσης του στο μαστό. Η τεχνική εξαρτάται από το προς διερεύνηση εύρημα και και ο αριθμός των λήψεων εξαρτάται από το αποτέλεσμα της αμέσως προηγούμενης λήψης.

Η μαστογραφία γίνεται με την εξεταζόμενη/ο (γίνεται και σε άνδρες) χωρίς να φορά ρούχα και άλλα

αντικείμενα από τη μέση και πάνω.

Ο μαστός τοποθετείται ανάμεσα σε δυο πλαστικές επιφάνειες, συμπιέζεται και ακολουθεί η λήψη κατά την οποία η εξεταζόμενη πρέπει να είναι ακίνητη. Η συμπίεση διαρκεί 5-10 δευτερόλεπτα, είναι απαραίτητη και καλά ανεκτή σε ποσοστό πάνω από το 95% των εξεταζομένων. Στη μαστογραφία περιοδικού ελέγχου λαμβάνονται δυο λήψεις σε κάθε μαστό και η όλη διαδικασία διαρκεί περίπου 15 λεπτά. Αν υπάρχουν ενθέματα μπορεί να γίνουν άλλες δυο λήψεις σε κάθε μαστό για την καλύτερη εκτίμησή του, ιδίως αν αυτά είναι “μπροστά από τον μυ”.  Στη διαγνωστική μαστογραφία οι λήψεις και η διάρκεια της εξέτασης εξαρτώνται από τα προς διερεύνηση ευρήματα. Μπορεί να χρειασθεί συμπηρωματική απεικονιστική μέθοδος, συνήθως υπερηχογράφημα. Μετά τη λήψη οι μαστογραφίες εξετάζονται για την επάρκεια της τεχνικής της λήψης και στη συνέχεια γνωματεύονται. Σχετικά με τη συμπίεση του μαστού κατά τη μαστογραφία Η συμπίεση είναι απαραίτητη γιατί: • ακινητοποιείται ο μαστός κατά τη λήψη • αναδεικνύεται μεγαλύτερη επιφάνεια του μαστού • μειώνεται το πάχος του μαστού και αναδεικνύονται μικρές βλάβες • επιτυγχάνεται καλύτερη απεικόνιση με μικρότερη δόση ακτινοβολίας Η ενόχληση από τη συμπίεση είναι μικρότερη όταν η μαστογραφία γίνει στις πρώτες δυο εβδομάδες του κύκλου. Μαστογραφία και εγκυμοσύνη Είναι συνηθισμένο οι σύγχρονες μητέρες να είναι μεγαλύτερες των 40 ετών, ηλικία που η πιθανότητα να υπάρχει καρκίνος μαστού δεν είναι αμελητέα. Μάλιστα οι μάζες, καλοήθεις - κακοήθεις, λόγω εγκυμοσύνης αυξάνονται πιο γρήγορα. Ακόμα και τότε η χρήση ακτινοβολίας αποτελεί την τελευταία διαγνωστική επιλογή. Αν και η ακτινοβολία που από λάθος μπορεί να εκτεθεί το κύημα είναι ελάχιστη και ο κίνδυνος μηδαμινός,      η μαστογραφία στην εγκυμοσύνη είναι κακή πρακτική και συνιστάται καταρχάς υπέρηχος. Προέλευση: Radiologic Evaluation of Breast Disorders Related to Pregnancy and Lactation RadioGraphics 2007; 27:S101–S124  

Λογισμικό αυτόματης ανίχνευσης - Computer aided detection (CAD)

Βοηθά στην ανάδειξη βλαβών που μπορεί να μην είναι εύκολα αντιληπτές στη μαστογραφία. Αφού γίνει η αρχική εκτίμηση της μαστογραφίας από τον ακτινολόγο, το λογισμικό επισημαίνει τυχόν ύποπτες περιοχές και η μαστογραφία επανεκτιμάται. Πρακτικά είναι σαν να “διαβάζεται” η μαστογραφία από ακόμα έναν εξειδικευμένο ακτινολόγο και σε πολλές χώρες λογίζεται ως δεύτερος παρατηρητής. Έχει όμως συμβουλευτικό ρόλο και δεν αντικαθιστά        τον πραγματικό ακτινολόγο. Στην Απεικόνιση Μαστού χρησιμοποιούμε το R2 CAD system της Hologic που είναι εγκεκριμένο από το Food and Drug Administration (FDA) των ΗΠΑ.